16 Th4 Công nghiệp sản xuất giấy: Doanh nghiệp nội gặp khó vì quy mô sản xuất nhỏ
Cung nguyên liệu gặp khó
Báo cáo mới nhất của Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam (VPPA) cho biết, từ cuối tháng 3/2018 đến nay, thị trường giấy Việt Nam khá sôi động.
Cụ thể, so với cùng kỳ năm ngoái thì 4 tháng đầu năm nay, sản xuất giấy tăng 24,6%, giấy làm bao bì tăng 33,5%, xuất khẩu giấy tăng 10%. Từ cuối tháng 4/2018, các doanh nghiệp bắt đầu xuất khẩu sang Trung Quốc.
Dù có chung nhận định là thị trường khả quan, song các doanh nghiệp đều bày tỏ lo ngại về nguồn cung nguyên liệu cho sản xuất đang gặp khó. Hiện tại, ngành giấy vẫn phải nhập khẩu bột giấy về để sản xuất giấy thành phẩm, do đó, dự báo giá nguyên liệu sẽ tăng trong thời gian tới, nhất là khi đã bắt đầu vụ sản xuất cho năm học mới và các kế hoạch sản xuất dịp cuối năm.
Để chủ động nguyên liệu, một vài doanh nghiệp đã có những động thái chuẩn bị. Trong tháng 5 vừa qua, Công ty cổ phần Tập đoàn Tân Mai đẩy mạnh đầu tư một số dự án nhà máy sản xuất giấy và bột giấy mới như nhà máy ở Kon Tum có quy mô 70.000 tấn bột hóa nhiệt cơ/năm, tổng vốn đầu tư hơn 1.300 tỷ đồng, dự kiến hoạt động trong quý I/2020. Hay Dự án Nhà máy Giấy Tân Mai – Miền Đông có công suất thiết kế 200.000 tấn giấy bao bì công nghiệp/năm, tổng vốn đầu tư 2.757 tỷ đồng…
Tuy nhiên, doanh nghiệp có dự án mở rộng đầu tư sản xuất rất ít, còn đa số doanh nghiệp không tự chủ được nguồn nguyên liệu. Một nghịch lý là Việt Nam đang xuất khẩu gỗ nguyên liệu thô và nhập lại bột giấy về để sản xuất giấy thành phẩm, do ngành chưa có đủ dây chuyền để sản xuất bột giấy từ gỗ.
Khối ngoại gia tăng sức mạnh
Theo ông Đặng Văn Sơn, Tổng thư ký VPPA, trong ngành giấy, các nhà máy có công suất lớn mới có thể đảm bảo được hiệu quả sản xuất, kinh doanh. Tuy nhiên, trong thực tế, phần nhiều nhà máy của doanh nghiệp trong nước có công suất dưới 10.000 tấn/năm, trong khi đó, các nhà máy của doanh nghiệp ngoại thường có công suất lớn gấp hàng chục lần của doanh nghiệp nội.
“Với công suất của các nhà máy giấy trong nước thì sức cạnh tranh rất khó khăn, đòi hỏi phải cơ cấu lại, cần xây dựng những nhà máy mới có công suất đủ lớn, hiện đại để có thể cạnh tranh trong thời gian tới”, ông Sơn nói.
Trong khi đó, số ít dự án sản xuất quy mô vốn lớn do doanh nghiệp trong nước làm chủ đầu tư lại có tình trạng triển khai chậm.
Đơn cử, Công ty cổ phần Giấy An Bình Việt Nam đầu tư nhà máy sản xuất giấy hiện đại, có quy mô lớn với công suất 500.000 tấn sản phẩm/năm, tổng vốn đầu tư 3.600 tỷ đồng. Dự án được xây dựng trên diện tích khoảng 17 ha tại Khu công nghiệp Bàu Bàng (Bình Dương) từ cuối năm 2014, theo kế hoạch sau 2 năm sẽ hoàn thành giai đoạn I với công suất thiết kế khoảng 100.000 tấn/năm.
Đến nay, nhà máy đã hoàn thành nhiều hạng mục xây dựng và đầu tư một trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) khá hiện đại. Tuy nhiên, hạng mục quan trọng nhất là đầu tư, lắp đặt dây chuyền, thiết bị sản xuất lại chưa hoàn thành, nên nhà máy chưa thể chính thức vận hành sản xuất như dự kiến.
TS. Vũ Ngọc Bảo, chuyên gia ngành giấy cho biết, nhu cầu giấy của Trung Quốc rất lớn, là cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam đẩy mạnh sản xuất, mở rộng đầu tư. Tuy nhiên, có một thực tế là, “miếng bánh” này chủ yếu thuộc về các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), nhiều doanh nghiệp đã xuất 100% sản phẩm sang thị trường Trung Quốc và họ đang tích cực nhất trong việc mở rộng sản xuất.
Đơn cử, Công ty TNHH Giấy Vina Kraft, là liên doanh giữa một công ty con của tập đoàn bao bì SCG tại Thái Lan và Rengo Company Limited của Nhật Bản đã khánh thành nhà máy sản xuất giấy và bao bì thứ hai ở Bình Dương, nâng công suất sản xuất giấy của Vina Kraft tại hai nhà máy ở Bình Dương lên 500.000 tấn/năm.
Một nhà máy sản xuất giấy khác thuộc Công ty TNHH Giấy Lee & Man Việt Nam (do Tập đoàn Lee & Man Paper Hồng Kông – Trung Quốc làm chủ đầu tư với 100% vốn nước ngoài) ở Hậu Giang với công suất 420.000 tấn/năm, cũng đang được xây dựng.
“Doanh nghiệp FDI có nhiều thế mạnh đầu tư, mở rộng sản xuất và họ sẽ chiếm hơn 50% thị phần ngành giấy trong vài năm nữa”, ông Bảo dự báo.
